Πανοπλία του Οδυσσέα

Οδυσσέας , ο πανούργος και πολυμήχανος βασιλίας της Ιθάκης για τον οποίον ο Όμηρος αφιέρωσε ένα ολόκληρο ξεχωριστό Έπος, υπήρξε από τους κεντρικούς ήρωες του Τρωικού πολέμου.Η στρατιωτική επιδεξιότητα του Οδυσσέα, τόσο στην μάχη όσο και στην κατάστρωση στρατηγημάτων εξυμνείται γεναιόδωρα στην Ιλιάδα,παρουσιάζεται ως ένας ανδρείος πολεμιστής, συνετός βασιλιάς και πολυμήχανος αρχηγός. Παρότι ο βασικός ήρωας της Ιλιάδας ήταν ο Αχιλλέας, αυτός που τελικά κατορθώνει και εκπορθήσει την Τροία ήταν παρά ο Οδυσσέας..ο γιός του Λαέρτη και της Αντικλειας. Του αποδίδεται η σύλληψη του περίφημου Δούρειου Ίππου, μίας ιδιάζουσας πολιορκητικής μηχανής με την χρήση της οποίας κατορθώνουν οι Αχαιοί να διαρήξουν με εφευρετικό (αν και δόλιο) τρόπο την άμυνα της Πόλης και τελικά να την εκπορθήσουν.
Στην ραψωδία Λ, ο ισόθεος Τρώας, ο Σώκος στην διάρκεια θανάσιμης μάχης με τον Οδυσσέα κατορθώνει με το δόρυ του να διαπεράσει τόσο την ασπίδα όσο και τον “ πολυξομπλιασμένο” θώρακα του Βασιλία της Ιθάκης.
“διὰ μὲν ἀσπίδος ἦλθε φαεινῆς ὄβριμον ἔγχος,
καὶ διὰ θώρηκος πολυδαιδάλου ἠρήρειστο”
Ραψωδία Λ(στίχοι 435-436)
Ο παραπάνω στίχος της Ιλιάδος αποτέλεσε την έμπνευση για την σχεδίαση και την υλοποίηση του θώρακος του Άνακτα Οδυσσέα, μία απαιτητική σύνθεση η οποία συγκεντρώνει μεγάλο μέρος της Μυκηναϊκής μεταλλοτεχνίας (αρματοποιϊας&κοσμηματοποιϊας) της εποχής του Χαλκού (15-11ος π.Χ αιώνας). Πρόκειται για έναν υπερολυτελέστατο “πολυδάιδαλο” θώρακα εντυπωσιακό στην όψη και στις επιμέρους τεχνικές&σχεδιαστικές λεπτομέρειες που τον ανάγει στο επίπεδο της υψηλής τέχνης και συνάμα της υψηλής ανδρικής ραπτικής. Το σύνολο αφορά μία πλήρης φολιδωτή Μυκηναϊκή πανοπλία με ορισμένα ολομεταλλικά στοιχεία, ένα εγκώμιο στα 3500 έτη Ελληνικής πολιτιστικής κληρονομίας.Πέρα από την λειτουργικότητα, συνδιάζει με έναν απροσδόκητο τρόπο μια θηριώδη όψη&όγκο με μία αριστοκρατική κομψότητα.
Το κράνος είναι σύνθετης κατασκευής, φέρει πολυπληθή έκτυπο διάκοσμο ( repoussé ) παρμένο από ανάλογα αρχαιολογικά ευρήματα (κοσμήματα) της περιόδου. Οι παραγναθίδες διακοσμούνται με ρόδακες,ο θόλος με ‘τρισκέλιον” παρμένο από τον περίφημο σφραγιδόλιθο που βρέθηκε προσφάτως στον “τάφου του πολεμιστή” από την ανασκαφή της Πύλου, το λοφίο τύπου “πτερύγιου” βασισμένο σε ανάλογα κράνη της ίδιας εποχής από την σημερινή περιοχή της Αυστρίας .Στην κορυφή τους “πτερυγίου” βρίσκεται αποσπόμενο λοφίο από φυσική τρίχα αλόγου (διχρωμία) ενώ στα πλαγιά του έχουν τοποθετηθεί δύο εντυπωσιακά ζεύγη γρυπών αντιγραφα από τα ανάλογα ευρήματα από τον Ταφικό κύκλο Α&Β των Μυκηνών. Ένα ζεύγος φυσικών κεράτων στην μετώπη του κράνους ολοκληρώνει την εντυπωσιακή διακόσμηση προσδιδοντάς του ένα εξωτικό και συνάμα τρομαχτικό χαρακτήρα.
Οι επωμίδες είναι σύνθετες και ευμεγέθης αγκαλιάζουν τον άνω κορμό.Αποτελούνται από ένα ολομεταλλικό σώμα στην περιοχή των ώμων για να καταλήξουν με φολιδωτό παραπέτασμα στο τελειωμά τους.Οι φολίδες φέρουν έκτυπο λοφίσκο και στρογγυλή αποληξή, βρίσκονται αγκιστρωμένες σε λινό υπόβαθρο σχηματίζοντας μία ενιαία επιφάνεια. Δύο κάθετα παραπετάσματα βρίσκονται προσαρμοσμένα στο ολομεταλικό τμήμα έκαστης επωμίδας προσφέροντας επιπλέον προστασία στον πολεμιστή από πλαγιες προσβολές. Η χρήση των συγκεκριμένων παραπετασμάτων είναι εμφανή στα ιδεογράματα της Γραμμικής Β’ από Τίρυνθα που αντιστοιχούσαν στις διάφορες τυπολογίες θωράκων. Φέρουν τέσσερα ζεύγη από έκτυπες ροζέτες, αντίγραφα από ευρήματα των ταφικών κύκλων των Μυκηνών, ενώ στο κάτω χείλος τους έχουν προστεθεί μάλλινα πολύχρωμα κρόσια. Η δεξιά επωμίδα είναι μικρότερη της αριστερής για εργονομικούς λόγους, εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη ευελιξία για τον πολεμιστή στα πεδία των μαχών. Εσωτερικά φέρουν υψασμάτινη επένδυση.
Το κυρίως σώμα του θώρακα αποτελείται από δύο φολιδωτά τμήματα, το θωρακικό και το ραχιαίο, τα οποια ασφαλίζουν με την βοήθεια μηχανισμών κρίκων και δερμάτινων λουριών. Τρία ζεύγη κρίκων απαντώνται σε κάθε υπομασχάλια περιοχή ενώ τα υπόλοιπα δύο ζεύγη στην περιοχή των ώμων.Στην περιοχή της βάσεως του λαιμού έκπτυπα διακοσμητικά στοιχεία έχουν επίσης φιλοτεχνηθεί. Δύο φολιδωτά παραπετάσματα έχουν προσθεθεί στο κάτω μέρος των τμημάτων του κορμού, τόσο του εμπρόσθιου όσο και του οπίσθιου ημιθωρακίου, έτσι ώστε να καλύπτουν επαρκώς τα κάτω άκρα μέχρι το ύψος των αστραγάλων.Οι φολίδες των παραπετασμάτων αυτών απαρτίζονται απο δύο τυπολογίες (οξυκατάληκτες μικρού γεγέθους& ευμεγέθης μακρόστενης ανάπτυξεως).Στην εμπρόσθια πλευρά (στο μέσω) έχει προσαρμοστεί έκτυπη διακόσμηση (ροζέτες) σε μορφή δύο οριζόντιων λωρίδων ενώ στην αντίστοιχη οπίσθια, μάλλινη δίχρωμη (μπλε-άσπρο) διακόσμηση. Μάλλινα κρόσια έχουν προσαρμοστεί στα τελειώματα και των τεσσάρων παραπετασμάτων. Μία δερμάτινη ζώνη με έκτυπες μεταλικές διακοσμήσεις που περισφίγγει τα δύο ημιθωράκια στο ύψος της κοιλιακής χώρας συμπληρώνει τον εξοπλισμό.
Όλα τα μεταλλικά στοιχεία του συνόλου είναι μπρούτζινα, ο αριθμός των σφυρηλατημένων φολίδων κατά προσέγγιση ανέρχεται στις 2500 χιλιάδες. Πορφυρό δέρμα καλύπτει όλα τα τελειώματα των επιμέρους τμημάτων της πανοπλίας, ραμμένο με τα χέρια.
Ένα μοναδικό έργο με πολύ υψηλό επίπεδο πολυπλοκότητας και τεχνικών προδιαγραφών που σίγουρα θα ικανοποιούσε τις απαιτήσείς ενός σκληροτράχηλου Άνακτα της εποχής του Χαλκού καθιστώντας τον όχι μονάχα άτρωτο στο πεδίο των συγκρούσεων αλλά προσδιδοντάς του επιπλέον μεταφυσικά χαρακτηριστικά θεότητας στα έκπληκτα μάτια των απλών θνητών.