Θώρακας του Αχιλλέα

Εντυπωσιακό Ολομεταλλικό σύνολο Μυκηναϊκής Πανοπλίας του 15ου π.Χ αιώνα βασισμένο στην μοναδική σωζόμενη πανοπλία της εποχής του Μπρούτζου, γνωστή και ως “Πανοπλία των Δενδρών” η οποία εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου. Το σύνολο είναι κατασκευασμένο αποκλειστικά με παραδοσιακές τεχνικές σφυρηλατήσεως ελασμάτων μπρούτζου και χαλκού ..ενώ δέρμα, λινό ύφασμα, φυσικό κέρατο και μαλλί έχουν χρησιμοποιηθεί για την περάτωσή του. Πηγή της εμπνεύσεως είναι ο κεντρικός ήρωας της Ιλιάδας ..Αχιλλέας στην δεύτερη πανοπλία του οποίου εξαντλήθηκε η τέχνη του Ηφαίστου.

τεῦξ᾽ ἄρα οἱ θώρηκα φαεινότερον πυρὸς αὐγῆς,
τεῦξε δέ οἱ κόρυθα βριαρὴν κροτάφοις ἀραρυῖαν
καλὴν δαιδαλέην, ἐπὶ δὲ χρύσεον λόφον ἧκε,
τεῦξε δέ οἱ κνημῖδας ἑανοῦ κασσιτέροιο.

Το κράνος είναι ολομεταλλικό κατασκευασμένο από σφυρήλατο έλασμα μπρούτζου. Φέρει πτυσσόμενες παραγναθίδες (χρήση “στροφέων”), δύο λοφία και τέσσερα διακοσμητικά φυσικά κέρατα (“τετράφαλος”) συμμετρικά τοποθετημένα μετωπικά και στα πλάγια. Οι παραγναθίδες και ο θόλος του κράνους φέρουν μπρούτζινα και χάλκινα διακοσμητικά σε μορφή αστεριού (12 συνολικά, στερεωμένα μόνιμα με πριτσίνια) , ένα σύμβολο που σύμφωνα με την Ομηρική Παράδοση ήταν ταυτισμένα με το πρόσωπο του Αχιλλέα. Το κεντρικό λοφίο στην κορυφή του κράνους είναι τραπεζοειδούς σχήματος (εσωτερικά κούφιο), διακοσμημένο εκατέρωθεν με αστέρια ενώ ένα πλούσιο λοφίο από φυσικό μαλλί ξεπηδά από το άνω άνοιγμα. Το ουραίο λοφίο (χρώματος μπλε) αφήνεται να πέφτει πλούσια στο κενό στηριζόμενο στους βραχίονες της μπρούτζινη βάσης. Εσωτερικά φέρει μάλλινη και δερμάτινη επένδυση … ενθυλακώνοντας το κεφάλι του πολεμιστή με ασφάλεια.

Δύο μπρούτζινα ανατομικά ημιθωράκια, το ραχιαίο και το στηθαίο, περιβάλλουν τον κορμό αφήνοντας ανοίγματα για τα άνω άκρα. Τα δύο αυτά μέρη ασφαλίζουν με κατάλληλους μηχανισμούς πρόσδεσης αντιδιαμετρικά τοποθετημένους στις υπομασχάλιες περιοχές και στα σημεία των ώμων πέριξ του λαιμού (έξι σημεία ασφάλισης/απασφάλισης). Οι ευμεγέθης μπρούτζινες επωμίδες (“γύαλα” ) είναι ανατομικού σχήματος και αποτελούνται από τρία τμήματα, το κυρίως κοίλο μέρος , τα πλευρικά κάθετα παραπετάσματα στερεωμένα στην ράχη τους ( αποτυπωμένα σε σύμβολα της Γραμμικής Β΄) και μία στενή πτυσσόμενη λωρίδα στο κάτω χείλος στηριζόμενη με χονδρά δερμάτινα κορδόνια με φουντωτές απολήξεις. Περιμετρικά όλο το χείλος των επωμίδων έχει επενδυθεί με πορφυρό δέρμα (το χρώμα του πολέμου) απευθείας ραμμένο πάνω στο μπρούτζινο έλασμα με διπλή ραφή διαμέσου οπών. Κάθε επωμίδα φέρει πέντε διακοσμητικά μπρούτζινα / χάλκινα επιθέματα βασισμένα σε μορφές και σχήματα της Μυκηναϊκής τέχνης. Εσωτερικά φέρουν ανατομική επένδυση από μαλλί και ύφασμα. Οι διατάξεις αυτές καλύπτουν την περιοχή των ώμων και των βραχιόνων.

Το κάτω μπροστινό ήμισυ του συνόλου αποτελείται από δύο μπρούτζινες ορθογώνιες ζώνες παράλληλα τοποθετημένες έτσι ώστε να υπάρχει αλληλοεπικάλυψη στον κάθετο άξονα τους. Συνδέονται μεταξύ τους με τρία ζεύγη ανθεκτικών δερμάτινων κορδονιών σε ίσες αποστάσεις με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπεται η ελεύθερη και ανεξάρτητη κίνησή τους επιτρέποντας το βάδισμα προς τα εμπρός. Δεν είναι μόνιμα προσκολλημένες στο μεταλλικό περίβλημα του θωρακικού ελάσματος. Τα ελάσματα φέρουν πλούσια μετωπική διακόσμηση ενώ όλο το εύρος των άκρων τους έχει καλυφθεί με δέρμα ραμμένο απευθείας πάνω στο μέταλλο. Η διακόσμηση περιλαμβάνει ανάγλυφες μπρούτζινες/χάλκινες ταινίες τοποθετημένες παράλληλα στον οριζόντιο και κάθετο άξονα και ένα πλήθος δισκόμορφων στοιχείων με συμμετρική ανάπτυξη (δεκαέξι συνολικά). Όλα τα στοιχεία του διάκοσμου των παραπετασμάτων ( έχουν βασιστεί σε διασωθέντα τεχνουργήματα της Μυκηναϊκής τέχνης και έχουν δημιουργηθεί με εν θερμώ σφυρηλάτηση λεπτών ελασμάτων.

Το οπίσθιο κάτω μέρος του θώρακα αποτελείται επίσης από δύο μπρούτζινες ζώνες με δερμάτινη ακρογραμμή με εμφανή ελαφρύτερο διάκοσμο, τρεις διακοσμήσεις ανά έλασμα. Λόγω του μεγαλύτερου μήκους του ραχιαίου ημιθωρακίου τα παραπετάσματα της πίσω πλευράς ξεπερνούν σε συνολικό ύψος τα εμπρόσθια τα οποία όμως όντας μεγαλύτερου μεγέθους τα ενθυλακώνουν ως ένα βαθμό. Η σύνδεση των αλληλεπικαλυπτόμενων ζωνών τόσο μεταξύ τους όσο και με το οπίσθιο ημιθωράκιο επιτυγχάνεται ξανά διαμέσου δερμάτινων κορδονιών.

Όλες οι εσωτερικές επιφάνειες του συνόλου καλύπτονται με μάλλινη και υφασμάτινη επένδυση για αποφυγή τυχόν εγκαυμάτων και τραυματισμών.

Οι περικνημίδες είναι ανατομικές, ανοιχτού τύπου κατασκευασμένες από μπρούτζινο φύλλο. Έχουν βασιστεί σε αντίστοιχο αρχαιολογικό ευρήμα της Μυκηναϊκής περιόδου που ανασκάφτηκε στον Κουβαρά πλησίον της πόλεως της Αμφιλοχίας . Έχουν στερεωθεί μόνιμα πάνω σε λινό υφασμάτινο παχύ υπόστρωμα το οποίο τυλίγεται πέριξ της κνήμης και προσδένεται με δερμάτινα κορδόνια μέσω των συρμάτινων αναρτήρων&κρίκων των μεταλλικών μερών.

Έργο Διά Πυρός Δημητρίου Κατσίκη.